Danuta Szczepańska: Jak wygląda boliwijska rodzina?

S. Jordana: Rodziny są liczne, przeciętnie mają 4-5 dzieci, często 8. Bywają rodziny bardzo liczne: 11-12 dzieci. Rzadko mają tylko 1 czy 2.

D. Sz.: Jak traktowane jest dziecko?

S. Jordana: Jeżeli urodzą się bliźniaki: dziewczynka i chłopiec, to o chłopca będą się troszczyć o wiele bardziej, niż o dziewczynkę. Jeśli zachorują oboje, to tylko chłopca zawiozą do lekarza. Nie cenią tak bardzo życia. Zapytując kogoś o liczbę dzieci, można usłyszeć: „Czworo. Miałbym ośmioro, ale czwórka, dzięki Bogu, zmarła.” Myślę, że cała sytuacja, w jakiej żyją skłania ich do takiej odpowiedzi.

W każdej wiosce jest na ogół jakaś szkoła: jeden nauczyciel, wszystkie klasy razem. Dzieci chodzą do szkoły do ukończenia piątej klasy. Potem pracują przy zbiorze koki, owoców, przy pasieniu krów, tak jak ich rodzice. W starszych klasach jest przewaga chłopców. Do dziewcząt mówią: „I tak pójdziesz za mąż, to po co masz się uczyć?”

D. Sz.: A jeśli któreś z dzieci czy młodzieży wykazuje zdolności, chce się uczyć?

S. Jordana: Wielu rodziców nie stać na wysłanie dziecka do miasta. Są szkoły państwowe, są i prywatne. W państwowych za naukę się nie płaci, ale kosztuje już sam materiał na obowiązkowy mundurek, trzeba też gdzieś mieszkać, coś jeść. Są też prywatne szkoły, które - wiadomo - są drogie. Tylko nieliczni kończą uniwersytet. Wtedy rodzeństwo ma szansę na pomoc od niego. Ale to nie jest regułą. Niektórzy uczniowie idą do miasta, kończą jakiś krótki kurs i - gdy uda im się znaleźć jakąś pracę - opłacą studia. Po ukończeniu nauki w mieście na wieś nikt nie chce wracać.

Problemem dla młodych jest to, że nie mogą się uczyć. Gdy dzieci w rodzinie jest dużo, zapewnienie każdemu wykształcenia jest często nieosiągalne. Jednak zdarzają się przypadki, że ktoś doszedł do czegoś w życiu.